Geachte voorzitter, geachte collega’s,

In deze verwarrende tijd hoor je vaak “de blinddoek” voorbij komen.

Soms beschuldigend: het kabinet bestuurt het land als iemand die geblinddoekt 100 km/uur rijdt op de snelweg.
Soms verontschuldigend: ons werk is als brand blussen met een blinddoek om, we moeten het doen met wat we weten.
En soms ook beschouwend: moed is om beslissingen te durven nemen, ook als je met een blinddoek om moet kiezen.

Maar de essentie van kijken naar de toekomst is dat we een blinddoek om hebben. Zekerheid over de toekomst bestaat niet, hoogstens hoop en verwachting. Daar dachten we nog aan toen we op 31 oktober Hervormingsdag vierden. Maarten Luther die zijn 95 stellingen op de deur van de slotkerk in Wittenberg spijkerde. Hij had geen idee dat hij een reformatie ontketende, en toch wordt deze actie gezien als het startpunt van de huidige protestantse kerken. Hij had de moed en de hoop om actie te ondernemen, maar ook hij had een blinddoek om naar de toekomst.

Hoe dan ook, zekerheid bestaat dus niet, hoogstens hoop en verwachting. Gebaseerd op ervaringen uit het verleden – die geen garantie geven voor de toekomst. En toch maken we elk jaar een begroting, die is gebaseerd op resultaten uit het verleden. Soms blijven er zelfs per ongeluk teksten uit het verleden staan…

We hebben als raad een luidruchtige claim liggen bij de overheid – omdat we meer geld nodig hebben voor onder andere de jeugdzorg. Het college is voorzichtig met nieuw beleid en investeringen, omdat je als gemeente geen geld uit kunt geven dat je niet hebt. De bezuinigingen van vorige jaren lopen nog, en zijn nog lang niet allemaal tot resultaat gekomen.

Terugkijkend zou je, meer nog dan toen, willen dat we sommige besluiten niet genomen hadden. Bezuinigen op armoedevoorzieningen, re-integratie en de WMO, dat zijn klappen die nu nog harder aankomen dan we toen dachten. We willen graag weten hoe de partijen achter het college hierover denken. Is er spijt? Is er ruimte voor heroverweging van sommige beslissingen?

En door corona worden we allemaal met de neus op het feit gedrukt dat we de toekomst niet kennen. En wat doe je dan met je begroting?

De keus van het college is eigenlijk niet anders dan bij de “beleidsarme perspectiefnota”. Het blijft beleidsarm – en dat is eigenlijk niet vanwege corona, maar vanwege de financiën. Voor de gevolgen van corona hebben we een flinke pot on-geoormerkt geld gemaakt, en we horen later wel wanneer die pot leeg is. Zo doen we dat meestal niet...

Begrijp me niet verkeerd, ik vind dat niet onlogisch. Ik zou het onlogisch vinden als het college nu met grote, dure plannen kwam.

Maar zoals ik aan het begin al zei: het vergt moed om beslissingen te blijven nemen, ook als je geen zicht hebt. Daarom willen wij het college oproepen om moedig te zijn.

Moedig, dat is: “de morele kracht waaruit je ondanks angst, conflict en tegenslag, handelt naar eigen opvattingen en geweten.”

Wij zullen het heus niet altijd met u eens zijn. Onze eigen opvattingen en ons geweten willen nogal eens afwijken van die van de VVD, de LHN, D66, Groen-Links en zelfs het CDA. Maar we hebben wel respect voor leiders die stappen durven zetten in de mist, met hun geweten als koers. We denken aan Mark Rutte, zoals hij hierover sprak in de jaarlijkse Protestantenlezing afgelopen zaterdag.

Op dit punt willen wij u onze eigen opvattingen meegeven over begroten in crisistijd.

Als er een crisis is in het leven van mensen, houden ze vaak de hand op de knip. Je geeft je geld wel uit om de crisis in je leven te bestrijden, maar je gaat geen luxe dingen kopen. Wat mensen vaak wel doen, is van de nood een deugd maken. Als je toch thuis zit, kun je net zo goed je huis opknappen.

En zo geldt dat ook voor ons als overheid: je houdt je hand op de knip als het gaat om luxe, en je investeert in het bestrijden van de gevolgen van de crisis.

Moed kan dan betekenen dat je een eerder geplande uitgave nu toch niet doet. Omdat je geweten ertegen in opstand komt. Ik moet eerlijk zeggen dat het zwembad daarvan een goed voorbeeld is. Mijn geweten knaagt als ik het prachtige ontwerp langs zie komen. Hebben andere raadsleden dat ook?

Moed kan hier ook betekenen dat je geld investeert in getroffen bewoners, zonder te weten of je het terug zult krijgen, zonder te weten of ze frauderen. De controle komt later. Maar je kunt ook: moedig besluiten iets los te laten wat niet levensvatbaar is. Wie durft te besluiten dat een culturele instelling, waar zo veel inwoners plezier van hebben, niet gered kan worden? Voor die keuze kunnen we zomaar komen te staan – en daar kunnen we maar beter op voorbereid zijn. Hebben we al code-zwart-plannen liggen hiervoor? Daar willen we het met de wethouders over hebben in de eerste termijn van het college.

En verder zei ik: van de nood een deugd maken. Dat betekent: laat liggen wat nu toch niet kan, en richt je op wat nu moet gebeuren. Als je nu, bijvoorbeeld, investeert in de digitale vaardigheid van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, zodat ze mee kunnen komen in deze digitale tijd, heb je daar de komende jaren profijt van. Durf dus te investeren in iets van waarde. Liefst met geld dat nu op de plank blijft liggen door de crisis. We willen graag een overzicht van het lopende begrotingsjaar, welk geld kan nu niet nuttig uitgegeven worden, en kan herbestemd worden? Misschien kan de wethouder van financiën daar straks op terugkomen.

Tot zover de dingen die we willen meegeven over moedig begroten in crisistijd.

We willen u nog even meenemen naar twee voorstellen die we zo zullen indienen. Een over geld, en een over het sociaal domein.

De eerste heet “transparante potjes”. Wij willen graag dat vanaf nu elke besteding uit het potje van de raad, en elke besteding van de Enecogelden, meteen gepaard gaat met een overzicht van uitgaven. Ik zal dat niet zeggen over het coronageld, want daarover hebben we afspraken gemaakt over verantwoording. Maar straks, aan het eind van deze termijn, zal ik het trofeetje “potje van de raad” overdragen aan een collega die ik bewonder. En die collega krijgt daar een overzicht bij van de besteding van het geld. Dat overzicht kon ik natuurlijk zo vinden, per slot van rekening is het “ons potje”…. Nou nee. Dat overzicht moest ik opvragen, en ik had zelf geen idee waar ik moest zoeken. De griffier heeft me geholpen en ik heb het netjes gekregen. Maar zo zou het niet moeten zijn. Dus, voorzitter: graag vanaf nu bij elke besteding uit in het oog springende potjes gelijk de pavlov-reflex: een overzicht erbij.

Dan hebben we een tweede praktisch voorstel, over het sociaal domein. Het gaat niet echt over de begroting, maar het is een mooi onderwerp om bij de kop te pakken, omdat het ook een normaliserende invloed kan hebben in de jeugdzorg, die ons financieel zo hoog zit.

Het heet “burgervoogd”. In het kort gaat dit over de mogelijkheid om een natuurlijk persoon aan te wijzen als voogd over een jeugdige in een instelling. Professionele voogden staan vaak door een hoge werkdruk en een enorm personeelsverloop op afstand van de kinderen die ze begeleiden. En daarbij is er een tekort aan professionele voogden. Wij willen graag dat het college in deze materie duikt en onderzoekt of wij dit in onze stad willen bevorderen. Dit kan een positief effect hebben op de jeugdzorg, bij de normalisering van kinderlevens. Meer informatie kunt u lezen op www.burgervoogd.nl.

Voorzitter, ik ga afsluiten. In dit begrotingsdebat doen we ons best om iets over volgend jaar te zeggen. Sterker nog, over de komende vier jaar. Naar beste weten gebruiken we het verleden om de toekomst vorm te geven.

Wij zijn er persoonlijk van overtuigd, bij de ChristenUnie-SGP, dat we de onzekere toekomst moedig tegemoet kunnen zien, omdat de hand van God ons leidt. Daarom bidden we God dagelijks om zijn zorg voor de wereld, voor ons land en voor onze stad.